Een derailleur is niet zo maar een derailleur. En als we het over derailleurs hebben, dan bedoelen we eigenlijk een ‘versnellingsgroep’, dus inclusief tandwielen, cassette, shifters, crankstel etc. Er zijn vele soorten ‘groepen’ op de markt, ze wisselen regelmatig en niet elke groep is geschikt voor fietsvakanties. Want over dat laatste hebben we het natuurlijk. Welke groep moet je nou kiezen? Welke tandwielverhouding is het meest geschikt (voor jou)? Maar eerst wat meer duidelijkheid over de term ‘versnellingsgroep’

De versnellingsgroep

Met de term versnellingsgroep bedoelen we de onderdelen die nodig zijn voor het schakelen en aandrijven van je fiets, plus de remmen.

Verschillende groepen

Voor de vakantiefietsen zijn grofweg de volgende groepen van belang.
Tip: : LX en SLX zijn nagenoeg gelijk, vaak worden deze groepen gecombineerd om van beiden de beste onderdelen te gebruiken.

• Shimano Deore
• Shimano LX
• Shimano SLX
• Shimano XT

Shimano Deore
√ basisgroep – goedkoopst
√ schakelt minder precies onder zware omstandigheden
√ heeft meer onderhoud nodig
√ indicatie levensduur derailleurs: 25.000 km

Shimano (S)LX
√ lichter dan Deore, zwaarder en sterker dan XT
√ betere lagers dan Deore
√ duurzamer dan Deore
√ schakelt preciezer
√ indicatie levensduur derailleurs: 35.000 km

Shimano XT
√ duurste groep
√ dure vervangingsonderdelen, tandwielen gaan niet langer mee dan andere groepen
√ lichtgewicht
√ beste groep, met uitzondering van de naven
√ mooier afgewerkt
√ schakelt heel precies, ook onder zware omstandigheden
√ indicatie levensduur derailleurs: 45.000 km

Verzet

Welk verzet je nodig hebt, hangt af van je doel. Fiets je veel in de bergen, dan is een lichter verzet wenselijk. Maar wat is lichter? Om je huidige lichtste verzet te kunnen bepalen, heb je een aantal data nodig:

1. Globale wielomtrek
2. Tanden van het kleinste voortandwiel
3. Tanden van het grootste achtertandwiel

Tabel globale wielomtrek:

Rekenvoorbeeld:
Optie 1
Kleinste voortandwiel = 26
Grootste achtertandwiel = 34
Je hebt een 28″ fiets met 50mm banden, dan is de omtrek van je wiel: 2280 mm
De afgelegde afstand per 1 crankomwenteling is: 26 / 34 x 2280 = 1,743 meter

Optie 2
Stel je vervangt je voortandwielen en je kleinste voortandwiel is nu 24. Dan is de afgelegde afstand per 1 crankomwenteling: 24 / 34 x 2280 = 1,609 meter

Bij optie 2 leg je per crankomwenteling dus minder afstand af, je gaat dus langzamer, maar het fietst ook lichter! Je hebt in dit geval dus een lichter verzet. En met een lichter verzet kun je beter uit de voeten in de bergen.

Een handige tool is de Gear Calculator, dan kun je schuiven en instellen en zie je meteen het effect. Je gebruikt de tool als volgt:
1. Gears: derailleurs
2. Chainrings: zie tabel verder op deze pagina, bijv. 26 – 36 – 48
3. Cogs: 10/11 – 36
4. Tire size: kies je bandenmaat (zie tabel hierboven voor de gestandaardiseerde ETRTO maatvoering)
5. Cadence: zet op 70 of de waarde die bij jezelf bekend is
6. Max Chain Angle: niets aan veranderen
7. Display: Speed

In de tabel kun je nu aflezen wat je laagste (6,92km/uur) en hoogste (41,8km/uur) snelheid zou zijn met deze tandwielcombinatie, bandenmaat en met een cadans van 70. De tabel bestaat uit 3 rijen, dit zijn je 3 voortandwielen aangeduid in de rode bolletjes. De omgekeerde driehoeken zijn je achtertandwielen en daarboven staat de snelheid aangeduid. Zie het rekenvoorbeeld hieronder:

Wat kun je doen als je huidige verzet te zwaar is?

Soms lees je dat je ‘gewoon’ een kleiner tandwiel voor erop moet zetten, maar dat gaat niet zomaar. De stap tussen de andere bladen wordt hierdoor te groot, waardoor het geheel niet meer lekker schakelt. Ook kan je voorderailleur het kleinere blad vaak niet aan. Hetzelfde geldt voor achter een groter tandwiel voor een lichter verzet. Je achterderailleur kan hier problemen mee krijgen.
Wat kun je wel doen?

• Achterderailleur vervangen en groter achtertandwiel monteren
• Alle drie je voortandwielen vervangen

Mogelijkheden crankstellen en cassettes

Voor fietsvakanties wil je het liefst een 10-speed triple met een licht (niet te zwaar) verzet. Helaas is die combinatie er niet in alle Trekking groepen, maar gelukkig wel in de mountainbike-groepen.
Met een double (2 x 11 speed) wordt je kleinste tandwiel te groot, zijn de stappen tussen de versnellingen groter en heb je slechts 22 versnellingen.

Vervangen van onderdelen

Het vervangen of uitwisselen van onderdelen is nog niet zo makkelijk als je misschien denkt. Heb je bijvoorbeeld een body van LX, dan past daar wel een cassette op van 8, 9 of 10 speed, maar geen 11 speed. Op de body van SLX past weer wel een 11 speed cassette.
Is je kleinste kransje van je cassette 10, dan heb je een speciale body waarop dit kransje past. 10 past dus niet zomaar op elke body.
Dan heb je nog een gewone naaf en een boost naaf. Op een boost naaf past weer alleen en boost crankset. Deze boost naaf is breder, waardoor je kettinglijn een paar millimeter verplaatst.
Tot slot heb je nog te maken met wel of geen steekassen, wat weer invloed heeft op je naven.

Kortom, er zijn vele combinaties mogelijk. Wat aan de ene kant fijn is, maar het aan de andere kant ook een stuk lastiger maakt om tijdens je fietsvakantie of wereldreis precies het juiste onderdeel te vinden wanneer het versleten of kapot is. De eenvoud van een Rohloff naaf wordt op deze manier weer een stuk aantrekkelijker.